آیا گوگل ایمیل های شما را برای آموزش هوش مصنوعی آنالیز می نماید؟
به گزارش سفرنامه ازمیر، صبحی را تصور کنید که خبرهایی درباره تغییرات تازه در جیمیل منتشر می گردد و کاربران با نگرانی می پرسند آیا شرکت به ایمیل های خصوصی آنها دسترسی پیدا نموده؟ چنین خبرهایی به سرعت در شبکه های اجتماعی پخش می شوند و فکر بسیاری از ما را به سمت این سؤال می برند که حریم خصوصی جیمیل و هوش مصنوعی چگونه در برابر یکدیگر قرار گرفته اند.
وقتی موضوع درباره پیغام های شخصی باشد حتی یک برداشت اشتباه می تواند احساس ناامنی ایجاد کند و فضای دیجیتال را ملتهب کند. در روزهای اخیر اتهامی مطرح شد مبنی بر اینکه گوگل تنظیمات جیمیل را بی صدا تغییر داده تا بتواند از محتوای ایمیل ها برای آموزش مدل های هوش مصنوعی خود استفاده کند. همین ادعا موجی از واکنش ها را در پی داشت و بسیاری از کاربران نگران شدند که آیا بدون اجازه، داده های آنها وارد چرخه پردازش های الگوریتمی شده است.
این مقاله کوشش می نماید روشن کند که چه چیزی واقعاً رخ داده، چرا سوءبرداشت شکل گرفت و جایگاه واقعی حریم خصوصی جیمیل و هوش مصنوعی در این ماجرا کجاست.
ماجرای اتهام به گوگل از کجا شروع شد؟
چند هفته پیش در شبکه های اجتماعی بحث هایی مطرح شد که گوگل بی سر و صدا تنظیمات جیمیل را تغییر داده تا بتواند ایمیل های خصوصی را برای آموزش مدل های هوشمند مانند Gemini تحلیل کند. این شایعات پایهٔ یک شکایت جمعی شد که گوگل را به نقض حریم خصوصی متهم می کرد. طبق این ادعاها شرکت به صورت پنهانی ویژگی هایی را فعال نموده بود که اجازه می دهد محتوای پیغام ها و پیوست ها برای یادگیری الگوریتمی استفاده گردد. توجه کاربران به این سمت رفت که آیا این تغییر، بدون اطلاع رسانی و بدون اخذ رضایت اجرا شده است یا نه و اینکه چگونه ممکن است چنین ویژگی مهمی بی خبر فعال شده باشد.
در واکنش به این شایعات شرکت امنیتی Malwarebytes یک مطلب تحلیلی منتشر کرد و به طور ضمنی این روایت را تأیید کرد. اشارهٔ این شرکت به ویژگی های هوشمندی بود که در جیمیل به طور پیش فرض فعال هستند مانند Smart Compose و Smart Reply و بعلاوه قابلیت های پیش بینی متن. همین موضوع به توسعه سوءتفاهم یاری کرد و باعث شد بسیاری از کاربران تصور نمایند این ابزارها برای آموزش هوش مصنوعی از محتوای جیمیل استفاده می نمایند.
گوگل چگونه پاسخ داد؟
پس از بالا گرفتن بحث ها یک سخنگوی گوگل بیان کرد که اتهام ها درست نیست. او گفت شرکت هیچ تنظیماتی را مخفیانه تغییر نداده و محتوای جیمیل برای آموزش مدل های هوش مصنوعی Gemini استفاده نمی گردد. گوگل تأکید کرد که ویژگی های هوشمند جیمیل سال ها است وجود دارند و اگر تغییر مهمی در سیاست های حریم خصوصی رخ دهد به طور شفاف اعلام خواهد شد. پس از این پاسخ Malwarebytes نیز مطلب خود را اصلاح کرد و نوشت که تغییرات اخیر در ظاهر و محل قرارگیری تنظیمات باعث برداشت اشتباه شده است نه تغییر واقعی در سیاست ها.
این شرکت شرح داد که جیمیل همچنان برای فعال کردن ابزارهای هوشمند احتیاج دارد محتوای ایمیل را اسکن کند اما این اسکن همان فرآیندی است که برای دسته بندی پیغام ها، پیشنهاد پاسخ ها و جلوگیری از اسپم انجام می گردد. به عبارت دیگر این پردازش ها برای ارائهٔ خدمات درون جیمیل هستند و با آموزش مدل های هوش مصنوعی فرق دارند. این نکته نشان می دهد چگونه گاهی تغییرات ظاهری در تنظیمات می توانند بحثی گسترده درباره حریم خصوصی جیمیل و هوش مصنوعی ایجاد نمایند بدون آن که در عمل چیز تازه ای رخ داده باشد.
چرا همچنان جای نگرانی باقی است؟
حتی اگر این ادعا نادرست باشد پرسش مهمی باقی می ماند. چرا تنظیمات مربوط به ویژگی های هوشمند به صورت پیش فرض فعال هستند و کاربر بدون اطلاع دقیق با آنها روبه رو می گردد؟ بعضی کاربران اعلام نموده اند پیش از این این گزینه ها را غیرفعال نموده بودند اما در به روزرسانی تازه دوباره فعال شده اند. این مسئله نشان می دهد حتی بدون تغییر سیاست شرکت نیز ممکن است احساس کنترل ناپذیری در کاربر ایجاد گردد. وقتی قابلیت هایی که با داده های شخصی کار می نمایند به طور اتوماتیک فعال باشند نگرانی درباره حریم خصوصی جیمیل و هوش مصنوعی بیشتر می گردد حتی اگر این قابلیت ها واقعاً به مدل های هوش مصنوعی داده ای ارسال ننمایند.
این شرایط نقطهٔ حساسی در اعتماد میان کاربران و شرکت های فناوری است. کاربران انتظار دارند هر تغییری در نحوهٔ پردازش اطلاعات شخصی به صورت واضح شرح داده گردد و تصمیم نهایی بر عهدهٔ خود آنها باشد. هنگامی که تجربهٔ کاربری به شکلی طراحی می گردد که این احساس شفافیت کاهش پیدا می نماید زمینهٔ شکل گیری سوءبرداشت ها فراهم می گردد.
آنالیز تنظیمات واقعی جیمیل و نقش آنها در بحث حریم خصوصی
برای روشن شدن ماجرا لازم بود تنظیماتی که Malwarebytes به آن اشاره نموده بود به صورت دقیق آنالیز گردد.
سه گزینهٔ اصلی در کانون این بحث قرار داشت. نخستین گزینه، smart features در جیمیل، چت و میت است که اجازه می دهد محتوا برای ارائهٔ پیشنهادهای هوشمند و شخصی سازی تجربه پردازش گردد. این گزینه همان چیزی است که امکان پیشنهاد پاسخ های کوتاه، مرتب سازی پیغام ها و تکمیل اتوماتیک متن را فراهم می نماید. این پردازش ها سال هاست بخشی از سرویس جیمیل بوده اند و در عمل به عنوان بخشی از عملکرد داخلی سیستم انجام می شوند. همین نکته باعث می گردد بسیاری از کاربران فراموش نمایند که این قابلیت ها به محتوای پیغام ها احتیاج دارند زیرا کارکرد آنها کاملاً طبیعی و روزمره است.
گزینهٔ دوم مربوط به smart features در مجموعهٔ Workspace است که در محیط های کاری و آموزشی استفاده می گردد. فعال بودن این تنظیمات به Google Workspace اجازه می دهد مواردی مانند بلیت های سفر یا دعوت ها را به طور اتوماتیک در تقویم کاربر نمایش دهد. این گزینه بعلاوه باعث می گردد سیستم بتواند جست وجوهای مرتبط تری ارائه دهد و در کارهایی مانند خلاصه سازی محتوا یا پیشنهاد فایل های مرتبط یاری کند. نکتهٔ مهم اینجاست که برای انجام این قابلیت ها سیستم باید بخش هایی از محتوا را تحلیل کند یا به فعالیت های کاربر توجه کند اما این تحلیل در همان محیط کاری باقی می ماند و با فرآیندهای آموزش مدل های هوش مصنوعی تفاوت دارد.
گزینهٔ سوم که بیشترین نگرانی را برانگیخته بود smart features در سایر محصولات گوگل است. فعال بودن آن می تواند اطلاعات مرتبط با سفارش های رستوران یا بلیت ها را در اپلیکیشن هایی مانند Maps یا Wallet نمایش دهد. این گزینه تعامل میان بخش های مختلف حساب کاربر را پیوسته تر می نماید اما بدون شک در فکر کاربران این سؤال را ایجاد می نماید که مرز میان شخصی سازی تجربه و تحلیل بیش از حد داده کجاست. همین پرسش ها است که حساسیت موضوع حریم خصوصی جیمیل و هوش مصنوعی را افزایش می دهد.
شکایت حقوقی و پیغامدهای آن
شکایت جمعی که در آمریکا مطرح شده بود علت اصلی توسعه این جدل بود. در متن شکایت ادعا شده که گوگل در تاریخ مشخصی سیستم هوش مصنوعی Gemini را به صورت پنهانی برای همهٔ حساب ها فعال نموده و این ویژگی دسترسی به ارتباطات خصوصی کاربران داشته است. بر اساس شکایت این اقدام بدون رضایت کاربران اجرا شده و مکان خاموش کردن آن نیز پیچیده بوده است. این شکایت به قوانینی مانند California Invasion of Privacy Act اشاره می نماید و کوشش نموده نشان دهد که گوگل استانداردهای لازم را رعایت ننموده است.
اما طبق پاسخ رسمی گوگل بخش قابل توجهی از این ادعاها درست نیست. در شرح شرکت آمده که نه سیستم های هوش مصنوعی و نه مدل Gemini هیچ یک از محتوای ایمیل ها را برای آموزش استفاده نمی نمایند و فعال شدن بعضی گزینه ها هیچ ارتباطی با این مدل ندارد. با این حال مسئله ای باقی می ماند. فعال بودن پیش فرض تنظیمات هوشمند نوعی احساس عدم کنترل ایجاد می نماید و همین موضوع زمینهٔ شکل گیری شکایت ها و نگرانی ها را فراهم می نماید. به عبارت دیگر حتی اگر ادعاهای شکایت بی پایه باشند همچنان پرسش درباره اندازه شفافیت گوگل پابرجاست.
چگونه می توان این ویژگی ها را خاموش کرد؟
اگر کاربری نسبت به این قابلیت ها احساس ناراحتی داشته باشد می تواند هر سه تنظیم را غیرفعال کند. در نسخهٔ دسکتاپ این کار به وسیله بخش settings در جیمیل امکان پذیر است. پس از ورود به بخش تنظیمات، کاربر می تواند smart features در جیمیل را خاموش کند یا به طور جداگانه smart features در Workspace و سایر محصولات گوگل را غیر فعال کند. در اپلیکیشن موبایل نیز همین گزینه ها وجود دارند و خاموش کردن آنها تجربهٔ کلی جیمیل را تغییر نمی دهد اما بعضی قابلیت های هوشمند مانند smart compose یا smart reply از کار می افتند.
این انتخاب نشان می دهد تصمیم گیری میان راحتی و حریم خصوصی همواره در اختیار کاربر است. بعضی افراد ترجیح می دهند پرسرعت ترین و کامل ترین امکانات را داشته باشند و بعضی ترجیح می دهند کنترل بیشتری روی داده هایشان داشته باشند. در نهایت شفافیت در اطلاع رسانی و حق انتخاب برای کاربران می تواند مهم ترین اصل برای جلوگیری از سوءبرداشت ها باشد به ویژه در موضوع حساسی مانند حریم خصوصی جیمیل و هوش مصنوعی.
خلاصه نهایی
گوگل اعلام نموده ایمیل های جیمیل برای آموزش مدل های هوش مصنوعی استفاده نمی شوند و سوءبرداشت ها ناشی از تغییر ظاهری تنظیمات بوده است. سه گزینهٔ هوشمند جیمیل و Workspace محتوای پیغام ها را فقط برای ارائهٔ قابلیت های داخلی سرویس پردازش می نمایند. نگرانی ها بیشتر به علت فعال بودن پیش فرض این تنظیمات شکل گرفته اند. کاربران می توانند هر سه گزینه را غیرفعال نمایند تا کنترل بیشتری بر داده های خود داشته باشند.
❓ پرسش های رایج
آیا گوگل از ایمیل های من برای آموزش هوش مصنوعی استفاده می نماید؟
طبق شرح رسمی گوگل محتوای جیمیل وارد فرآیند آموزش مدل های هوش مصنوعی مانند Gemini نمی گردد. پردازش ها فقط برای ارائهٔ قابلیت های داخلی انجام می گردد.
علت اصلی نگرانی کاربران درباره این تنظیمات چیست؟
فعال بودن پیش فرض smart features باعث می گردد کاربران احساس نمایند بدون اطلاع کافی داده هایشان پردازش می گردد. همین موضوع زمینه ساز سوءبرداشت ها شده است.
آیا می توان ویژگی های هوشمند جیمیل را خاموش کرد؟
بله، هر سه تنظیم مربوط به smart features را می توان در دسکتاپ و موبایل غیرفعال کرد. خاموش کردن آنها عملنمودهای هوشمند را محدود می نماید اما جیمیل همچنان به خوبی کار می نماید.
آیا شکایت حقوقی علیه گوگل معتبر است؟
بخش مهمی از شکایت بر پایهٔ سوءبرداشت ها شکل گرفته است. با این حال بحث درباره اندازه شفافیت شرکت همچنان ادامه دارد.
اسکن محتوای ایمیل چه نقشی دارد؟
این اسکن برای دسته بندی پیغام ها، محافظت در برابر اسپم و ارائهٔ پیشنهادهای نوشتاری انجام می گردد و با آموزش مدل های هوش مصنوعی تفاوت دارد.
دکتر علیرضا مجیدی
پزشک، نویسنده و بنیان گذار وبلاگ خبرنگاران
دکتر علیرضا مجیدی، نویسنده و بنیان گذار وبلاگ خبرنگاران .
با بیش از 20 سال نویسندگی ترکیبی مستمر در زمینهٔ پزشکی، فناوری، سینما، کتاب و فرهنگ.
باشد که با هم متفاوت بیاندیشیم!
دربارهٔ علیرضا مجیدی در خبرنگاران